Sigorta menfaati kavramı sigorta sözleşmesinin temelini teşkil eder ve bu menfaatin doğru tespit edilememesi sigorta ilişkisinin yanlış yorumlanmasına ve buna bağlı olarak da yanlış sonuçlara varılmasına sebep olur. Bu açıdan sigorta menfaati kavramı sigorta hukukunda önemli bir kavramdır.
Kişi sigorta sözleşmesiyle bir menfaatini güvence altına alır. Bu menfaat, sigorta menfaatidir ve her bir sigorta çeşidinde değişir. Örneğin mal sigortalarında malik olma menfaati, alacak sigortalarında alacak menfaati, sorumluluk sigortalarında sorumlu tutulmama menfaati sigorta ettirilir.
Evi için yangın sigortası yaptıran malik, eve malik olmaktaki menfaatini sigortalatırken kiracıda aynı ev üzerinde meydana getireceği zararlar için sorumlu tutulmama menfaatini sigortalatabilir. Görüldüğü gibi sigorta konusu eşya yani ev aynı iken ev sahibi ve kiracı açısından sigorta menfaati değişmektedir.
Başka birkaç örnek daha vereyim. Trafik sigortası(Karayolları motorlu taşıtlar zorunlu mali mesuliyet sigortası) ile araç sahibi, aracıyla başkalarına verilecek zararları sigortalatır. Sahibi olduğu aracına trafik sigortası yaptırırken araç sahibi, herhangi bir kaza sonucu meydana gelebilecek zararlara karşı kendini koruma altına alırken; aynı aracı kullanan araç sahibinin şoförü de kaza sonrasında kendisine yöneltilebilecek tazminat taleplerine yönelik sorumluluk sigortası yaptırabilir.
Ya da tarım ürünleri dolu sigortası yaptıran bir çiftçi bu sigota ile malik menfaatini sigortalatır ve rizikonun gerçekleşmesi halinde meydana gelen eksilme ürün kaybı karşılanır fakat kâr kaybı karşılanmaz çünkü bu sigorta ile sadece malik olma menfaati sigortalanmıştır. Kâr kaybı zararının da karşılanmasını istiyorsa kâr menfaatini de sigortalatmalıdır.
Sigorta menfaatinin yokluğu
TİCARET KANUNU MADDE 1408 (1) Sigorta sözleşmesinin yapılması anında, sigortalanan menfaat mevcut değilse, sigorta sözleşmesi geçersizdir. Sözleşmenin yapıldığı anda varolan menfaat, sözleşmenin süresi içinde ortadan kalkarsa, sözleşme o anda geçersiz olur.
Yazımın başında sigorta menfaatinin sigorta sözleşmesinin temeli olduğunu belirtmiştim. Böyle olduğu için de Ticaret Kanunu’nun 1408. maddesine göre sigorta sözleşmesi akdedilirken sigorta menfaati yoksa sözleşme baştan itibaren geçersiz; başlangıçta var olan menfaat sözleşmenin devamında ortadan kalkarsa ise o andan itibaren geçersizdir.
O takdirde kanuna göre kimse sahibi olmadığı evi kendi adına sigortalatamaz meğer ki başkası adına/lehine sigorta olsun. Ya da kimse sahibi olmadığı bir araç için kendi adına kasko sigortası yaptıramaz. Yahut sahibi olduğumuz bir aracı satarsak o andan itibaren o araca ilişkin yaptırdığımız kasko sigortası geçersiz olur. Ve kalan sigorta süresinin karşılığı olan primlerimizi sigortacıdan talep edebiliriz.
