Sigorta sözleşmesinin tarafları sigorta şirketi ve sigorta ettirendir. Sigorta sözleşmesinin yapımında acente de yer alsa broker da yer alsa sigorta sözleşmesinin bu tarafları değişmez. Sigorta şirketleri sigorta sözleşmelerinin bir tarafıdır ve bunlara dair düzenlemeler 6102 sayılı TTK(Türk Ticaret Kanunu)’da ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanun’unda bulunabilir.
Sigorta şirketleri birer şirket olmaları hasebiyle her türlü şirket gibi Türk Ticaret Kanununa tabidirler. Kanun koyucu bazı şirketleri faaliyet gösterdikleri alanlar veya belirli niteliklerinden dolayı TTK’nın yanında ayrıca özel kanunlarla da düzenleme yoluna gitmiştir. Örneğin payları halka arz edilmiş şirketleri TTK’nın yanında ayrıca Sermaye Piyasası Kanunu ile düzenlemiştir veya finans sektöründe faaliyet gösteren bazı şirketleri(bankaları, finansal holding şirketlerini) ayrıca Bankacılık Kanunu ile de düzenlemiştir. Aynı şekilde kanun koyucu sigorta sektöründe faaliyet gösteren şirketleri bu sektörün öneminden dolayı TTK gibi genel bir kanunla düzenleme altına almakla yetinmeyip bir de Sigortacılık Kanunu gibi özel bir kanunla düzenleme altına almak istemiştir.
A) Sigorta Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyete Geçebilme Şartları
1) Sigorta Şirketlerinin Kuruluş şartları
5684 sayılı Sigortacılık Kanun’una göre sigorta şirketleri anonim şirket veya kooperatif şirket şeklinde kurulmuş olması gerekmektedir. Bir sigorta şirketi TTK’da şirketlerin kuruluşuna ilişkin genel şartları sağlamalıdır. Sigortacılık Kanun(S.K)’unda düzenlenen hususlar bu genel şartlara yanında yer alan ek şartlardır.
Anonim şeklinde kurulacak bir sigorta şirketinin kuruluş şartları şunlardır:
1) Sigorta şirketleri sigorta işlemleri ve doğrudan bu işlerle bağlantılı olmayan başka işlerle iştigal edemez(S.K. m.3/1). Sigorta şirketlerine bu anlamda branşlaşma zorunluluğu getirilmiştir.
2) Şirket kurucularında bazı vasıflar aranmıştır(SK. m.3/2). Bunlar:
a) Müflis veya konkordato ilan etmiş olmaması,
b) Bir sigorta veya reasürans şirketinin kurucusu veya ortağı olmanın gerektirdiği malî güce ve itibara sahip bulunması,
c) Tasfiyeye tâbi tutulan finansal kuruluşlarda ve hakkında 20 nci maddenin ikinci ve üçüncü fıkrası hükümleri uygulanan şirketlerde oy hakkının ya da sermayesinin doğrudan veya dolaylı yüzde on ve daha fazla bir oranda veya bu oranın altında olsa bile denetim ve yönetime etkili olabilecek şekilde denetim ve yönetim kurullarına üye belirleme imtiyazı veren pay sahibi olmaması,
d) Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi süreli hapis veya sigortacılık mevzuatına aykırı hareketlerinden dolayı hapis veya birden fazla adlî para cezasına mahkûm edilmemiş yahut cezası ne olursa olsun basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, görevi kötüye kullanma gibi yüz kızartıcı suçlar ile kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörün finansmanı, Devlet sırlarını açığa vurma veya vergi kaçakçılığı suçlarından dolayı hüküm giymemiş olmasıdır.
3) Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve halka açık olan paylar dışındaki diğer payların tamamının nama yazılı olması (bu paylar bağlı nama yazılı paylardır.) gerekmektedir.
4) Bir holding şirketinin bünyesi altında faaliyet gösterecek ise sigorta şirketi ayrıca bu holding şirketinin finansal durumunun da sigortacılık faaliyetlerini idame ettirmeye yeterli olmalıdır(S.K. m.3/2).
Kooperatif şeklinde kurulacak bir sigorta şirketinin ise
1) Mütüel(karşılıklı) sigortacılık yapması
2) Ortak sayısının iki yüzden az olmaması
3) Yöneticilerine herhangi bir ayrıcalık vermemesi zorunludur.
Kooperatif şeklinde kurulan sigorta şirketleri kural olarak sadece üyeleriyle sigorta sözleşmesi yapabilmektedir. Fakat şirket ana sözleşmesinde başkalarıyla da sigorta sözleşmesinin yapılabileceğinin yazması ve Hazine Müsteşarlığının da izninin alınmasıyla başkalarıyla da sigorta sözleşmesi akdedilebilir. Türkiye’de kooperatif şeklinde kurulmuş olan herhangi bir sigorta şirketi yoktur.
2)Sigorta Şirketinin Faaliyete geçebilme şartları
Bir sigorta şirketinin TTK. m.335 uyarınca kurulmuş olması ve şirketin tescil ve ilanı faaliyete başlayabilmek için yeterli değildir. Ayrıca sigorta şirketi hayat veya hayat dışı sigorta alanlarından birini seçmeli ve seçtiği faaliyet alanında yer alan branşlarda faaliyet gösterebilmek için Hazine Müsteşarlığı’ndan her bir branş için ruhsat almak zorundadır(S.K. m.5). Yani hayat dışı sigorta alanında faaliyet göstermek isteyen bir sigorta şirketi bu alanda yer alan branşlardan hangisi için sigorta sözleşmesi yapacak ise bunlar için ayrı ayrı ruhsat almak zorundadır.
Sigorta şirketlerinin ayrıca faaliyet gösterebilmeleri için ödenmiş sermayelerini Hazine Müsteşarlığının her yıl tekrar belirlediği miktarın üzerinde tutmaları da gerekmektedir.
AV. TURAN ÖZKAYA
Yararlanılan kaynaklar:
1) Mustafa Çeker, Sigorta Hukuku, Adana, Karahan Kitapevi, 2012.
2) Enver Alper Güvel-Afitap Öndeş Güvel, Sigortacılık, Ankara, Seçkin Kitapevi, 2010.
